Kaan Emer “Kuduz”

Dünyadaki enfeksiyöz hastalıkların yarısına yakınının zoonoz ajanlar sebebiyle oluştuğunu biliyoruz. 2016 yılına ait verilerde, insanlarda hastalık yapan 1709 etkenin 832 tanesinin (%48) ya direkt hayvanlardan ya da hayvansal gıdalardan insanlara bulaştığını görüyoruz. Günümüzde yeni tanımlananlarla beraber artan hastalık sayısı, zoonoz hastalık oranını düşürmüyor; tam aksine insan-çevre-hayvan üçgeninin daralması zoonoz hastalıkların görülme sıklığını arttırıyor. İklim değişikliğinin vektör hayvanlar ve insanlar üzerinde uyguladığı düzensiz göç baskısı da cabası. İnsanlık tarihinde ortaya çıkan büyük salgınların birçoğu zoonoz özellikli etkenlerden ileri gelmektedir. İçinde bulunduğumuz Covid-19 Pandemisi de buna en güncel örneklerden birisidir.

Zoonoz hastalıkların anlaşılmasının, özellikle Covid-19 Pandemisi ile birlikte gelişen toplum bilinci sonrasında, Tek Sağlık konsepti açısından önemi oldukça büyüktür. Tek Sağlık, insanların, hayvanların ve çevrenin sağlığını dengelemek ve optimize etmek için bütünleşik, birleştirici bir yaklaşımdır. Küresel sağlık tehditlerini önlemek, tahmin etmek, tespit etmek ve bunlara yanıt vermek özellikle önemlidir. Bu bağlamda biz veteriner hekimi adaylarına düşen görev azımsanamaz. Tek Tıp – Tek Sağlık anlayışı dahilinde insan ve hayvan sağlığının birbirinden bağımsız olarak ilerlemesi düşünülemez. Bunun yanında ekolojik sağlığın da gözetilmesi dünya çapında bir Tek Sağlık birliğinin oluşmasını sağlayacaktır. Nitekim zoonoz hastalıkların büyük bir kısmı vahşi yaşam ve vektör kaynaklıdır.

Dünyanın her zaman gündeminde olan, ülkemizde ise son zamanlarda gündeme en üst sıralardan oturmuş olan kuduz hastalığı, bu zoonoz hastalıklar içerisinde en tehlikeli olanlardan birisidir. Tarih boyunca insanlığın korktuğu bir hastalık olan kuduzun bilinen kökenleri milattan önce 3000’lere uzanmaktadır. Antik bir Sümer şehri olan Eshnunna’da yazılı kanunlar içerisinde (Laws of Eshnunna) delirmiş köpekler tarafından ısırılan ve hayatını kaybeden insanlardan bahsedilmiştir. Daha yakın bir tarih, 1885’te Fransız mikrobiyolog Louis Pasteur kuduz aşısını üretmiş ve 9 yaşındaki bir çocuk üzerinde ilk kez kullanıp başarılı sonuç elde etmiştir.