Beyin Göçü

Beyin göçü; nitelikli, iyi eğitim görmüş, çoğunlukla sosyokültürel seviyesi yüksek, düşünen ve üreten iş gücünün gelişmiş ülkelere geri dönmemek üzere gitmesidir. Ülkemizde göç furyası özellikle 1960’lı yıllarda başlamış olup o dönemde daha çok fiziksel iş gücü gerektiren sanayiye insan kaynağı sağlanırken günümüzde doktor, hemşire, mühendis, mimar, yazılımcı, sanatçı gibi yeri doldurulması zor pek çok meslekten kıymetli beyinler göç ediyor. Türkiye’den yurt dışına giden meslek sahibi insanlarla ilgili detaylı bir araştırma sonucu olmasa da Türk Tabipler Birliği’nin açıkladığı rakamlara göre, 2022 yılının ilk dokuz ayı içinde yurt dışına gitmek isteyen hekim sayısının iki bine dayandığı söyleniyor. Türkiye’de iyi eğitim gören yüz kişiden kaçı göç nedeniyle kaybediliyor? Peki, bu insanlar doğdukları şehirleri, ailelerini, arkadaşlarını neden arkalarında bırakıp gidiyorlar? Başka bir ülkeye taşınmak gibi zor bir kararın motivasyonu nedir? Üstelik göç eden insanlar sadece 20’li 30’lu yaşlardakiler değil, 50’li 60’lı yaşlarda da insanlar var.

Geçenlerde 30 yıllık bir radyoloji uzmanıyla tanıştım. Dile kolay 30 yıl bu ülkede doktorluk yapmış, eşi ve çocuklarıyla Türkiye’de bir yaşam kurmuş. Belki de emekliliğine birkaç sene kalmış kıdemli bir abimiz. Şimdi Almanya’da bir klinikte dilini geliştirmek için ücretsiz bir şekilde çalışıp bir yandan da denklik sınavlarına hazırlanıyor. Otuz yıllık tecrübesi olmasına rağmen orada kendisini ispat etmek için emek veriyor. Herhalde onun motivasyonu çocuklarının geleceği olmalı…

Ya da daha tıp fakültesinde okuyan genç arkadaşlarımız TUS’a çalışmak yerine Almanca öğreniyor, Amerika’nın, İngiltere’nin denklik sınavlarına çalışıyor. Kimimiz ise büyük umutlarla bitirdiğimiz ihtisaslarımızın mecburi hizmetinde ya da mecburi hizmetimiz bittikten sonra pes ediyoruz. Bu arkadaşlarımız da kendi aydınlık gelecekleri için gidiyorlar. Sanırım burada kaldıkça karanlık daha da derinleşiyor.

Peki, benim motivasyonum neydi? Ben üniversite sınavında derece yapmış, isteyerek tıp fakültesini seçmiş ve sonrasında da zamanında kazanması nispeten zor olan Radyoloji ihtisasını kazanmış bir radyoloji uzmanıyım. Bu yaşa kadar bir sürü sınava girdim, pek çok kez kendimi ispat ettim. Artık uzman doktor oldum ve çoğumuz için kariyerinin zirvesi denebilecek bir unvan aldım. Aslında her şey yolunda gibi gözüküyor. Düzenini kurmuş, iş yeri sabit, belki çocuğu olmuş, zor zamanları aşmış artık keyifli zamanlarının tadını çıkaracak durumda olabilirdim. Mecburi hizmet pek çok arkadaşım gibi benim de hem sosyal hem de aile yaşantıma zarar veriyordu. Ben farklı bir şehirde çalışıyordum, eşim farklı bir şehirde çalışıyordu ve aile birliğimizi sağlayamıyorduk. Bunun üstüne gündemde sürekli olumsuz haberler vardı. Sohbetler hep sağlıkta şiddet, kadın cinayetleri, orman yangınları, hayvanlara yapılan eziyetler, gelir adaletsizliği, liyakatsiz çalışma ortamı, suç oranlarının artması, mülteci sorunu, adalete olan inancımızın sarsılması vb. olumsuzluklar üzerineydi. Her gün hastanede bazen ufak bazen büyük ama her şekilde tatsız şiddet olayları, trafikte markette mutsuz kavga etmeye hazır insanlar, günden güne belirginleşen gelir kaybı, gelecek kaygısı… Belki evde huzurlu olabilirdik. O da mecburi hizmet engeline takılıyordu. 2021 yazında söndürülemeyen orman yangınlarının olduğu gün eşime, ‘dayanamıyorum artık yurt dışına taşınalım’ dedim. Bir doktor ve bir mühendisin göç süreci böyle başladı işte. Aslında o gün konuşurken çok kolay çıkmıştı ağzımdan. Sonrası pek de kolay ilerlemedi. O günden bugüne sayısız felaket yaşandı bu ülkede. Ekrem abi öldürüldü mesela… Ama bu kararı vermek, arkasında durmak, uygulamak, içinde bulunduğumuz şartlarda bile hiç de kolay değil. Bizi büyüten bu günlere geldiğimizi gören ailemizi, büyüdüğümüz ve belki de yaşlanma hayali kurduğumuz şehirleri, arkadaşlarımızı, kariyerlerimizi bırakıp gidiyoruz. Bilmediğimiz bir ülkede bilmediğimiz bir dilde hayatımızı yeniden inşa etmeye çalışıyoruz. Biz hep bir gün geri dönme hayaliyle gidiyoruz. Bazılarımız ise çoktan ümidini kesti.